Karbon Su Filtresi

PunPun'da kaldığımız sırada, mekanın suyunu filtreleyerek içilebilir hale getiren sistemin tasarımcısı Josh Kearns ile tanıştık. Kişisel olarak birbirimizi tanıyacak zaman bulamamış olsak da, işini iyi yapan biri olduğu belli. Burası için hazırladığı filtre sistemi, doktora tezinin bir parçasıymış aslında.

Daha önce, PunPun'un 'sürdürülebilirleşme' süreci içinde yamaçtaki arazinin düzleştiği noktada iki büyük göletin oluştuğundan bahsetmiştik. (Çok yıllık bitkiler, bol bol malç ve çeşitli diğer teknikler sayesinde yeşillenen arazinin altında su kaynakları oluşmuş.) İçme suyu olarak kullandıkları kaynak da bunlardan bir tanesi. Oluşturdukları filtre sistemi sayesinde elde ettikleri arıtılmış suyu laboratuarda analiz ettirmişler ve gayet içilebilir bir suya sahip olduklarını öğrenince epey memnun kaldıklarını tahmin edebilirsiniz herhalde. Suyun tadı gerçekten güzel.

Bu filtre sistemi, özünde 4 aşamalı basit bir karbon filtreleme örneği. (http://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_filtering) 

Yaklaşık 1 - 1.5 m. çapında ve 40 - 50 cm. genişliğinde 8 - 10 adet beton halkanın üst üste oturtularak inşa edildiği 4 adet su tankı var. Filtrelenecek olan su, sırasıyla çakıl, kum ve kömür dolu tanklardan geçirilerek, dördüncü tankta dinlendiriliyor, ve içme suyu olarak buradan alınıyor. İşin püf noktası, suyun mümkün olduğu kadar yavaş bir şekilde bu filtrelerden geçirilmesi, ve en önemlisi de kullanılan kömürün tipi. İngilizce 'activated carbon' olarak adlındırılan bu kömür (http://en.wikipedia.org/wiki/Activated_carbon), aslında sadece kömür, ama belli bir ısıda, belli bir süre 'pyrolysis' işleminden geçmiş olması gerekiyor, ki filtreleme için çok önemli olan delikli yapıya ulaşabilsin. Kömür ne kadar delikliyse, yüzey alanı da o kadar fazla oluyor. Örnek vermek gerekirse, ortalama bir aktif karbon kömürün sadece bir gramının yüzey alanı, yaklaşık 500 metrekare!
Pyrolysis, temelinde kömürleştirmek demek. (Eski Yunanca'da, Pyr "ateş" ve lysis "ayrıştırmak" - ) Organik maddelerin, çok yüksek ısıda ve neredeyse oksijensiz ortamda termo-kimyasal olarak çürümesi diyebiliriz. Bu süreç en az 200-300 C derecede başlıyor ve çok daha yüksek ısılarda da devam ediyor. Hangi ısı aralığını kullanacağınız, elde etmek istediğiniz kömür yapısına göre değişiyor. Isı ne kadar yüksekse süreç de o kadar kısa, ve sonuçta elde ettiğiniz kömür de o kadar hafif, yani delikli bir yapıda oluyor. Genelde su filtreleme kömüründe ne kadar delikli bir yapı elde ederseniz o kadar iyi, fakat daha masraflı.

Josh, PunPun'da bu kömürü kendisi yapmış. Kullandığı sistem oldukça basit, herkes becerebilir. Detayları burada anlatmak çok uzun sürer, fakat aşağıdaki filmde kendisi 'gasification' denilen tüm süreci tek tek açıklıyor. Tabi ki kömür yapmanın birçok yöntemi olduğunu da unutmamak lazım, bu sadece bir örnek.



Ayrıca aşağıdaki adreste konuyu ele alan bir de doküman bulabilirsiniz:

http://www.aqsolutions.org/resources/DIY.pdf

İşin güzel kısmı, bu yöntemle elde ettiğiniz kömürü, 'biochar' olarak da kullanabilmeniz. (http://en.wikipedia.org/wiki/Biochar) Toprağınızın ihtiyacı olan kömür tipini iyi belirlemeniz gerekiyor sadece.

Bu, hem küçük (aile) ölçekte hem de büyük (çiftlik) ölçekte kullanılabilecek bir filtre sistemi. Ama tabi ki önce filtre edilecek suyun analiz edilmesi gerekiyor. Özellikle organik toksinlerin temizlenmesinde oldukça etkili, ama suyu lityum, sodyum, demir, kurşun, arsenik gibi elementler ve güçlü asitlerden bu yöntemle arındırmak mümkün değil.

Tüm bunların dışında, Tayland ve Malezya'da gördüğümüz kadarıyla, ev kullanımı için satılan musluk filtreleri çok yaygın. Özellikle 'reverse osmosis' tipi su filtreleri her yerde. Pet şişelerde satılan suların bile neredeyse tamamında 'filtrelenmiş musluk suyudur' yazıyor. Tropikal iklimdeyiz, her yer su, ama içilebilir doğal kaynak suyu yok..

Emre.